Rozpoznanie ogólnowojskowe, jako jeden z podstawowych rodzajów rozpoznania szczebla taktycznego, stanowi najważniejsze źródło wiarygodnych, terminowych i dokładnych danych o stronie przeciwnej w zakresie dotyczącym jej składu, ugrupowania i rozmieszczenia zasadniczych elementów decydujących o jej sile i zdolności bojowej. Uzyskanie i przekazywanie tych wiadomości w czasie rzeczywistym, umożliwia podjęcie właściwej decyzji w określonej sytuacji taktycznej, co do wyprzedzającego i zaskakującego użycia własnych sił i środków. Tym samym uniemożliwia zrealizowanie celów założonych przez stronę przeciwną.
Rozpoznanie ogólnowojskowe realizowane jest przez pododdziały wyposażone w zróżnicowany sprzęt transportowo-rozpoznawczy i bojowy, pozwalający na różnorodność sposobów prowadzenia rozpoznania w zależności od potrzeb pola walki. Istotne jest to zwłaszcza w strefie taktycznej, gdzie pole walki wymusza potrzebę prowadzenia rozpoznania w różnych formach oraz bezpośrednio na obiektach strony przeciwnej w jej głębi taktycznej. Szczególna rola rozpoznania ogólnowojskowego polega na tym, że jest to rozpoznanie bezpośrednie działającego prawie na “dotyk” rozpoznawanego obiektu, a zatem jest bardzo wiarygodne. Ma to szczególne znaczenie w obecnej dobie, gdzie maskowanie i tworzenie obiektów pozornych stało się działaniami organizacyjnymi, porównywalnymi z rzeczywistym planowaniem działań bojowych.

Do prowadzenia rozpoznania ogólnowojskowego przygotowywane są wyspecjalizowane organa rozpoznawcze, na których spoczywa główny ciężar działalności. Ze zrozumiałych względów, etatowe siły i środki rozpoznania, nie mogą zapewnić zdobycia wszystkich danych o przeciwniku. Dlatego też, aby rozpoznanie było w pełni skuteczne, musi być powszechne. Oznacza to, że w czasie walki przeciwnika powinien rozpoznawać każdy żołnierz, a każdy dowódca pododdziału – organizować i prowadzić systematyczne rozpoznanie, tak dla potrzeb własnych, jak i szczebla nadrzędnego. Sprowadza się to do tzw. cyklu rozpoznawczego.

Cykl rozpoznawczy to:

• szereg czynności, procesów w skład, których wchodzą: planowanie, zbieranie informacji i przygotowanie zarządzeń;
• zbieranie informacji rozpoznawczych;
• przetwarzanie zdobytych informacji;
• wykorzystanie i rozpowszechnianie zdobytych i opracowanych informacji.

Czynności te powtarzają się okresowo oraz pozostają między sobą w określonym związku przyczynowo – skutkowym stanowiącym pewną całość.

Planowanie i organizowanie (przygotowanie)

• ustalenie jakie dane rozpoznawcze są potrzebne do podjęcia decyzji w opracowaniu planu;
• ustalenie pierwszeństwa potrzeb niezbędnych informacji i wiadomości;
• zachowanie równowagi między potrzebami a własnymi możliwościami zdobywania wiadomości i informacji;
• jakie wiadomości jakimi środkami powinno się zdobywać;
• przygotowanie odpowiednich rozkazów i zarządzeń;
• terminowe stawianie zadań w zakresie zdobywania danych;
• określenie sposobu przechowywania danych przez organa rozpoznawcze;
• organizacja odbioru danych z rozpoznania powietrznego.

Zbieranie

• zapisywanie, zanotowanie lub graficzne nanoszenie wiadomości na mapę;
• systematyczna kontrola napływu informacji oraz wykonywania zadań;
• ciągła kontrola aktualnego systemu łączności a szczególnie nieetatowych elementów rozpoznawczych;
• stały odbiór danych z rozpoznania powietrznego;

Przetwarzanie

• Ocena, krytyczna analiza wiadomości, celem uzyskania właściwej jej interpretacji;
• Interpretacja i ustalenie wiarygodności uzyskanych wiadomości.

Rozpowszechnianie

• Informowanie: bieżące, okresowe;
• Składanie meldunków
• Komunikaty rozpoznawcze
• Terminowa wymiana informacji o przeciwniku z sąsiadami, wyższym sztabem oraz ze współdziałającymi wojskami;
• Wymiana informacji wewnątrz sztabu (rodzajami wojsk i służb).

Zasada, że każdy żołnierz prowadzi rozpoznanie przeciwnika i terenu jest odbiciem obiektywnych potrzeb, w celu zabezpieczenia najbardziej efektywnego wykorzystania sił i środków a tym samym osiągnięcia celu walki.

Prowadzenie rozpoznania jest zadaniem ważnym, a jednocześnie złożonym. Wymaga więc odpowiedniego wyszkolenia oraz przygotowania zarówno poszczególnych żołnierzy, jak i całych pododdziałów, nie tylko rozpoznawczych. Żołnierze wyznaczeni do prowadzenia rozpoznania powinni znać i umieć praktycznie stosować różne sposoby zdobywania wiadomości o przeciwniku oraz rozpoznawać siły i środki na podstawie ich cech demaskujących. Zadania te najczęściej będą wykonywane w skomplikowanych sytuacjach bojowych, trudnych warunkach terenowych i meteorologicznych, często przez drużyny i załogi wozów bojowych działające w oderwaniu od sił własnych.

Z uwagi na stosowane obecnie siły i środki rozpoznania, sposoby działań i wykorzystywane przy tym źródła informacji, rozpoznanie taktyczne oprócz rozpoznania ogólnowojskowego dzieli się na:

• Ogólnowojskowe
• Radioelektroniczne
• Artyleryjskie
• Inżynieryjne
• Powietrzne
• Skażeń

Rozpoznanie radioelektroniczne

Dostarcza wiadomości o stronie przeciwnej drogą wykrywania i przechwytu emisji fal radiowych, analizy treści wymiany informacji radiowej i parametrów technicznych sygnałów radiowych oraz namierzania miejsc rozmieszczenia radiostacji pracujących w zakresie UKF. Dostarcza także wiadomości o pracujących systemach radiolokacyjnych.

Rozpoznanie powietrzne

Prowadzą załogi śmigłowców oraz bezpilotowe aparaty latające. Prowadzi się je przez obserwację wzrokową, fotografowanie oraz z wykorzystaniem pokładowych rozpoznawczych urządzeń optoelektronicznych.

Rozpoznanie inżynieryjne

Organizuje się w celu zdobycia informacji, niezbędnych dowódcy, do podjęcia decyzji w organizowaniu inżynieryjnego zabezpieczenia działań. Prowadzą je inżynieryjne elementy rozpoznawcze, wydzielone z etatowych pododdziałów rozpoznania inżynieryjnego, samodzielnie lub działając w składzie innych elementów rozpoznawczych.

Rozpoznanie skażeń

Jest to kontrola skażeń promieniotwórczych, chemicznych, biologicznych i przemysłowych. Prowadzi się go w celu wykrycia skażeń we właściwym czasie i dostarczeniu dowódcy i sztabowi niezbędnych (danych) informacji o skażeniach, umożliwiających podjęcie skutecznych decyzji do przeciwdziałania im. Rozpoznanie skażeń prowadzone jest nieprzerwanie przez pododdziały rozpoznania skażeń oraz specjalnie do tego przygotowane nieetatowe drużyny (załogi) rodzajów wojsk i służb. Do wykonania swoich zadań organizują one patrole i posterunki rozpoznania (obserwacji) skażeń działające samodzielnie lub w składzie ogólnowojskowych elementów rozpoznawczych.

Rozpoznanie artyleryjskie

Ma na celu zdobywanie danych o stronie przeciwnej, terenie i warunkach meteorologicznych, niezbędnych do rażenia ogniowego. Prowadzone jest w sposób ciągły z użyciem wszystkich etatowych i przydzielonych pododdziałów rozpoznania wzrokowego, dźwiękowego i radiolokacyjnego w ścisłym powiązaniu z rozpoznaniem ogólnowojskowym i rozpoznaniem rodzajów wojsk.

Obiekty rozpoznania taktycznego

Przez obiekt rozpoznania należy rozumieć siły i środki przeciwnika, jego urządzenia inżynieryjne i obiekty terenowe, które mogą wywierać określony wpływ na działania naszych wojsk (np. trudności w pokonaniu) lub mające wyraźne znaczenie wojskowe.

Obiekty rozpoznania mogą składać się z jednego lub kilku ważnych elementów, które zależnie od tego, w jakim stopniu będą obezwładnione lub zniszczone, decydują o jego sprawności bojowej.

W zależności od rozmiaru i rozmieszczenia w terenie wszystkie obiekty można podzielić na:

• obiekty punktowe;
• obiekty powierzchniowe;
• obiekty linearne.

Obiekty punktowe

Mają jeden lub kilka elementów rozmieszczonych w sposób zwarty (np. rakieta na stanowisku startowym).

Obiekty powierzchniowe

Składają się z kilku elementów rozmieszczonych w pewnym oddaleniu od siebie, co wyklucza porażenie więcej niż jednego z nich jednym pociskiem rakietowym średniej mocy (np. stanowisko dowodzenia związku taktycznego).

Obiekty linearne

To te, których długość jest co najmniej dwa razy większa od szerokości (np. kolumna wojsk).

Uwaga: mosty należy traktować jako obiekty punktowe.

Pod względem ruchliwości obiekty dzielą się na:

• ruchome;
• stacjonarne (mało ruchliwe).

Obiekty ruchome

To te, które mogą zmieniać swe położenie w krótkim czasie, czyli w ciągu kilku minut lub kilku godzin (np. artyleria rakietowa). Obiekty te należy śledzić ciągle lub kontrolować okresowo.

Obiekty stacjonarne

To te, których położenie nie ulega zmianie lub też przebywają w jednym i tym samym miejscu w ciągu dłuższego czasu (np. bazy morskie, lotniska polowe),obiekty te dokładnie rozpoznaje się już w czasie pokoju.

W zależności od roli, jaką obiekty odgrywają, w operacji lub walce dzielimy je na:

• strategiczne;
• operacyjne;
• taktyczne.

Do obiektów taktycznych zaliczamy elementy ugrupowania bojowego przeciwnika, elementy rzeźby i pokrycia terenowego oraz inne ważne obiekty w taktycznej strefie działań bojowych. Będą to przykładowo:

• bataliony wszystkich rodzajów wojsk;
• dywizjony artylerii i rakiet taktycznych;
• stanowiska dowodzenia brygad, dywizji.

W wyniku swej działalności (rozpoznania) w stosunku do każdego obiektu przeciwnika rozpoznanie powinno ustalić:

• charakter i sposób działania obiektu;
• jego rozmiary (powierzchnię);
• główne elementy składowe;
• najbardziej wrażliwe miejsca;
• dokładne współrzędne;
• sposób obrony i ochrony.

Źródła informacji dowódcy elementu rozpoznawczego

• Obserwacja własna
• Meldunki podwładnych
• Jeńcy, zabici, zbiedzy
• Ludność cywilna
• Mapy
• Dokumenty bojowe przeciwnika
• Rejony skażeń BMR
• Prognoza pogody
• Przełożony
• Emisje elektromagnetyczne
• Walczące pododdziały
• Niewypały, odłamki pocisków
• Rozpoznanie powietrzne
• Sąsiednie elementy rozpoznawcze
• Uzbrojenie i wyposażenie przeciwnika.

Za wiarygodne informacje rozpoznawcze można uważać takie wiadomości, które zostały uzyskane i potwierdzone z co najmniej dwóch niezależnych od siebie źródeł. A zatem o skuteczności rozpoznania decyduje przede wszystkim dokładność i wiarygodność uzyskanych informacji oraz terminowość rozumiana, jako zdobywanie, opracowywanie i ich dystrybucja w rzeczywistym czasie. Dlatego też rozpoznaniu stawia się takie podstawowe wymagania jak: celowość, ciągłość, aktywność, terminowość, operatywność, skrytość, wiarygodność i dokładność określania współrzędnych obiektów (celów) rozumianych, jako:

Celowość

Ścisłe podporządkowanie przedsięwzięć rozpoznawczych zamiarowi walki, skupienie wysiłku rozpoznania na najważniejszych kierunkach (w rejonach, na obiektach) i zapewnienie wykonania zadania bojowego.

Ciągłość

Nieustanne jego prowadzenie zarówno podczas przygotowania, jak i w toku walki, w dzień i w nocy, w każdej sytuacji oraz w różnych warunkach terenowych i atmosferycznych.

Aktywność

Uporczywe dążenie dowódców i sztabów organizujących rozpoznanie oraz prowadzących je pododdziałów i żołnierzy do zdobywania potrzebnych wiadomości w każdych warunkach, wszystkimi siłami i środkami stosując wszystkie dostępne sposoby.

Terminowość i operatywność

Zdobywanie i dostarczanie dowódcom, sztabom i wojskom danych rozpoznawczych w ściśle określonym czasie oraz szybkie ich analizowanie i ocenianie, aby można je było wykorzystać w czasie podejmowania decyzji do użycia środków rażenia oraz potęgowania i przenoszenia wysiłku rozpoznania, odpowiednio do zmiany sytuacji i zadań wykonywanych przez wojska.

Skrytość

Zachowanie w tajemnicy przedsięwzięć rozpoznawczych oraz dezorientowanie strony przeciwnej, co do rozmieszczenia i działań naszych sił i środków rozpoznania, a także kierunków skupienia ich głównego wysiłku.

Wiarygodność

Zdobywanie wiadomości rozpoznawczych, odpowiadających faktycznej sytuacji, a także wykrycie i dokonanie oceny rzeczywistych i pozornych działań oraz obiektów strony przeciwnej.

Dokładność określania współrzędnych obiektów (celów) – ustalenie ich miejsca rozmieszczenia z dopuszczalnymi błędami, przyjmowanymi w planowaniu użycia środków rażenia i wynoszącymi dla moździerzy i artylerii lufowej 25 m.

Osiąga się ją przez:

• użycie nowoczesnych środków technicznych i sposobów rozpoznania;
• właściwy poziom wyszkolenia stanów osobowych prowadzących rozpoznanie.

Dokładność określania współrzędnych obiektów (celów) – ustalenie ich miejsca rozmieszczenia z dopuszczalnymi błędami, przyjmowanymi w planowaniu użycia środków rażenia i wynoszącymi dla moździerzy i artylerii lufowej 25 m.

Osiąga się ją przez:

• użycie nowoczesnych środków technicznych i sposobów rozpoznania;
• właściwy poziom wyszkolenia stanów osobowych prowadzących rozpoznanie.

Sposób prowadzenia rozpoznania, to działanie określonych sił i środków rozpoznania (elementów rozpoznawczych) w celu zdobycia danych o przeciwniku.

Podstawowymi sposobami prowadzenia rozpoznania taktycznego są:

• obserwacja;
• podsłuch;
• patrolowanie;
• wypad;
• zasadzka;
• napad.

Obserwacja

Obserwacja jest podstawowym i powszechnie stosowanym sposobem prowadzenia rozpoznania, a także nieodzownym elementem każdego działania wojsk. Umożliwia ona zdobycie aktualnych i wiarygodnych wiadomości o wojskach własnych lub przeciwnika i terenie.
Obserwacja jest to zorganizowane, ciągłe, uważne i systematyczne śledzenie działań przeciwnika w określonym terenie (pasie, sektorze), w celu zdobywania wiadomości i natychmiastowego informowania dowódców i sztabów o położeniu wojsk przeciwnika.
W batalionie (w szczególnych wypadkach w kompanii) obserwację prowadzi posterunek obserwacyjny, a w kompanii (plutonie, drużynie, załodze) obserwatorzy. Obowiązek prowadzenia obserwacji mają również wszyscy żołnierze pododdziału.

Podsłuch

Podsłuch prowadzi się zwłaszcza w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności. Może być organizowany ze składu pododdziałów zmechanizowanych, czołgów lub obsady posterunku obserwacyjnego. Ma zastosowanie najczęściej w warunkach bezpośredniej styczności z przeciwnikiem oraz w działaniach pododdziałów w jego ugrupowaniu w celu przechwytywania charakterystycznych dźwięków broni, sprzętu a nawet rozmów i komend oraz ustalenia charakteru działalności przeciwnika – miejsc rozmieszczenia źródeł dźwięku. Może on być organizowany także w celu uzyskania wiadomości bezpośrednio z wnętrz pomieszczeń lub wozów bojowych. W tym celu wykorzystuje się techniczne urządzenia podsłuchowe.

Patrolowanie

Patrolowanie jest aktywnym sposobem prowadzenia rozpoznania, zwiększającym jego zasięg. Pozwala ono na stosunkowo szybkie przeszukiwanie określonych obszarów oraz wykrywanie i rozpoznawanie obiektów przeciwnika znajdujących się poza zasięgiem bezpośredniej obserwacji.
Patrolowanie jest obok obserwacji podstawowym sposobem rozpoznania i ubezpieczenia stosowanym przez SPR (PR) we wszystkich rodzajach działań bojowych i we wszystkich warunkach. Istota patrolowania polega w zasadzie na umiejętnym połączeniu dwóch elementów – ruchu i obserwacji.

Wypad

Wypad jest jednym ze sposobów zdobywania wiadomości rozpoznawczych. Polega on na skrytym podejściu i niespodziewanym ataku pododdziału (grupy wypadowej) na zawczasu zaplanowany i rozpoznany obiekt.
Dowódca pododdziału wyznaczonego do wykonania wypadu otrzymuje zadanie, a w nim dane o przeciwniku, rejonie (miejscu) działania, czas wypadu, cel wypadu, ustalenia dotyczące sposobu wsparcia ogniowego i sposobu przejścia linii wojsk własnych, sygnały oraz hasło i odzew. Po otrzymaniu zadania dowódca pododdziału powinien bezzwłocznie zorganizować ciągłą obserwację rejonu (obiektu) wypadu. Rodzaj i skład grup organizowanych w czasie wypadu zależy głównie od jego celu, obiektu wypadu i warunków terenowych. Zwykle tworzy się grupę torującą, ogniową, atakującą, czasami osłony i inne. Jeżeli warunki na to pozwalają, należy dążyć do przygotowania pododdziału do wypadu wykorzystując makietę (model) obiektu.
W wyznaczonym czasie pododdział w sposób skryty podchodzi do obiektu wypadu. Jako pierwsza rozpoczyna działanie grupa torująca. Po wykonaniu przejścia, na sygnał wychodzi grupa ogniowa, a następnie grupa atakująca. Wycofanie po wykonaniu zadania realizuje się w odwrotnej kolejności. W razie ujawnienia wypadu, na sygnał dowódcy otwiera ogień grupa ogniowa. Wycofanie pododdziału osłaniają wówczas wydzielone środki ogniowe.

Zasadzka

Zasadzka polega na skrytym rozmieszczeniu pododdziału i – z chwilą podejścia przeciwnika – wykonaniu na niego niespodziewanego uderzenia. Stosuje się ją we wszystkich rodzajach działań podczas rozpoznania znajdujących się w ruchu obiektów przeciwnika.
Głównym celem zasadzki jest zdobycie wiadomości o przeciwniku. W niektórych wypadkach element rozpoznawczy może również organizować zasadzki w celu zadania strat przeciwnikowi, opóźnienia jego przegrupowania, oddziaływania psychologicznego itp.
W czasie zasadzki niezbędne wiadomości uzyskuje się chwytając jeńców, zdobywając dokumenty i wzory uzbrojenia (sprzętu bojowego), a także zmuszając przeciwnika do rozwijania sił i środków, co ułatwia ocenę ich ilości i rodzaju.
W zależności od sytuacji i obiektu można organizować zasadzki bez walki (ciche) lub ogniowe. Zasadzki “ciche” organizuje się przede wszystkim na obiekty małe lub słabo ochraniane (łączników, pojedyncze samochody itp.). Natomiast w celu rozpoznania obiektów większych, uzbrojonych i odpowiednio ochranianych wykonuje się zazwyczaj zasadzki połączone z wykonaniem ognia.
W zależności od warunków, zwłaszcza od czasu przeznaczonego na organizację, zasadzki mogą być doraźne lub planowe, organizowane na rozkaz przełożonego lub samodzielnie przez dowódcę elementu rozpoznawczego, w wyniku sytuacji zaistniałej na polu walki (np. wykrycie podchodzącej kolumny przeciwnika).
W zależności od sposobu rozmieszczenia (ugrupowania) sił i środków, można organizować zasadzki jednostronne, dwustronne lub w kształcie worka. W każdym przypadku ugrupowanie elementu rozpoznawczego zależy od warunków terenowych, rodzaju obiektu oraz od składu i zadania pododdziału wykonującego zasadzkę.
Powodzenie zasadzki zależy od odpowiedniej organizacji, właściwego wyboru miejsca, starannego maskowania działań oraz od dyscypliny, przygotowania i wyszkolenia wszystkich żołnierzy.
W celu wykonania zadania, przygotowując zasadzkę, organizuje się – w zależności od potrzeb – następujące grupy (zespoły): ogniową, uderzeniową, chwytającą, ubezpieczającą oraz inne (np. do minowania, zagradzania ).

Napad

Napad jest to niespodziewane i zaskakujące uderzenie na obiekt (zgrupowanie wojsk, punkt oporu, rejon stanowisk ogniowych, punkty dowodzenia, składy, magazyny itp.) przeciwnika, w celu rozpoznania go (określenia rodzaju, charakteru, przynależności, ilości, rodzaju i rozmieszczenia w nim sił i środków itp.) zadania strat lub zniszczenia znajdujących się tam pododdziałów. Napady mogą być wykonywane zarówno w działaniach zaczepnych, jak i obronnych.
W zależności od sposobu przeprowadzenia mogą być napady ogniowe – bez nawiązywania bezpośredniej walki z przeciwnikiem lub napady z wtargnięciem do obiektu i nawiązaniem walki.
Elementy rozpoznawcze mogą także wykonywać napady na ważne obiekty (np. przeprawy na przeszkodach wodnych, mosty itp.) z zadaniem uchwycenia ich i utrzymania do czasu podejścia wojsk własnych.
Do właściwej organizacji napadu niezbędne są wiadomości dotyczące rodzaju i położenia obiektu. Wiadomości te można otrzymać od przełożonego lub zdobyć je samodzielnie, organizując w tym celu wstępne rozpoznanie.
Aby wykonać zadanie, ze składu elementu rozpoznawczego wydziela się odpowiednie grupy, np. rozgradzającą (torującą), ubezpieczającą, chwytającą itp. W razie potrzeby mogą być organizowane inne grupy.

Od samego czytania tych technik się nie nauczysz. Dotyczy to wszystkich technik i taktyk opisywanych w dziale szkoleniowym.

Samo przeczytanie nie wystarczy, co więcej daje złudne poczucie bezpieczeństwa i może być tragiczne w skutkach jeżeli coś się stanie. Zanim zaczniesz samodzielnie działać koniecznie trzeba przećwiczyć używanie tych technik. W czasie działań liczy się każda sekunda, a twoja reakcja musi być błyskawiczna.
Nie będzie czasu na zastanawianie się… ”Hmm… co Oni tam w tym dziale szkoleniowym pisali?”
Zawodowi Operatorzy oraz zawodowi żołnierze bezustannie ćwiczą mimo iż znają schematy działań i różnorodne techniki i są zawodowcami – więc strzelcy nie powinni się uważać za kogoś lepszego – kto poznał je wszystkie bo poczytał o nich a i być może raz je poćwiczył.