Do najważniejszych cech demaskujących zalicza się: charakterystyczne kontury i sylwetki sprzętu bojowego, cienie i barwy powierzchni, znaki i oznaczenia sprzętu, zapach i smak, właściwości akustyczne (szum pojazdów, odgłosy wystrzałów, rozmowy), wizualne (ślady pozostawione po przemarszu wojsk) oraz określone specyficzne cechy działania, zachowania się wojsk, maskowania.

Przygotowanie przeciwnika do natarcia
Przeciwnik przygotowujący się do natarcia demaskuje swoje działanie:
wzmożonym ruchem wojsk;
– prowadzeniem prac inżynieryjnych i wykonywaniem przejść w polach minowych;
– wykonywaniem dodatkowych stanowisk ogniowych i posterunków obserwacyjnych;
– wykonywaniem napraw i wzmocnień dróg;
– pracami grup rekonesansowych;
– zmianą sposobu prowadzenia ognia przez środki ogniowe i artylerię;
– wyjściem czołgów do rejonów wyczekiwania;
– pojawieniem się regulacji ruchu;
intensyfikowaniem przedsięwzięć rozpoznawczych na wybranych kierunkach lub w wybranych rejonach.
Przygotowanie przeciwnika do wycofania się
Przeciwnik przygotowujący się do wycofania demaskuje swoje działanie:
– wzmożonym ruchem odfrontowym kolumn;
– ewakuacją magazynów;
– niszczeniem dróg dogodnych do prowadzenia pościgu;
– aktywnym stosowaniem środków dymnych;
– niszczeniem przepraw.

Fakty użycia broni chemicznej
Oznakami świadczącymi o użyciu broni chemicznej są: oleiste krople trwałych środków trujących, więdnące pożółkłe liście roślin i trawy, odłamki amunicji specjalnej o małej fragmentacji, zbiorniki ŚT, padłe zwierzęta domowe lub dzikie, ewakuacja ludności cywilnej, głuche wybuchy amunicji artyleryjskiej lub bomb lotniczych, użycie lotniczych aparatów rozlewczych.

Cechy demaskujące stanowiska dowodzenia
Rejony rozmieszczenia SD wybierane są w miejscach zapewniających dobre warunki maskowania i ukrycia tak przed obserwacją naziemną, jak i powietrzną.
Mogą to być zalesione wzniesienia, zagajniki i większe kompleksy leśne, osady, wioski, małe miasta itp. położone w pobliżu szlaków komunikacyjnych zapewniających sprawne przegrupowanie.

Pomimo surowych wymogów w zakresie maskowania na rozmieszczenie każdego SD wskazują zwykle:
(1) Drogi dojazdu i rejony rozmieszczenia punktów dowodzenia są pilnie strzeżone przez pododdziały ochrony. System ochrony składa się z ruchomych, pieszych i stałych posterunków wartowniczych oraz zapór inżynieryjnych. Zadania ochrony mogą wykonywać organiczne oddziały ochrony, żandarmerii polowej, organa policyjne i pododdziały OT. Na skrzyżowaniach dróg wystawia się regulację ruchu oraz tablice informacyjne.
(2) W rejonie SD występuje duża ilość pracujących radiostacji i radiolinii oraz szczególnie demaskujących je masztów antenowych. W rejonie SD przebywać będzie dużo żołnierzy (łącznościowców) i agregatów prądotwórczych oraz stosunkowo gęsta sieć linii kablowych napowietrznych i naziemnych.
(3) W rejonach punktów dowodzenia występować mogą większe lub mniejsze grupy oficerów, samochodów osobowo-terenowych, wozów sztabowych (autobusów), wozów dowodzenia a brak będzie ciężkiego sprzętu (wozów bojowych, artylerii, rakiet itp.)
(4) Na drogach wiodących do punktów dowodzenia panuje zwykle ożywiony ruch pojazdów, szczególnie lekkich samochodów osobowo-terenowych i motocykli.
(5) W pobliżu SD od szczebla brygady wzwyż, w odległości 2 – 3 km występują lądowiska dla śmigłowców i samolotów łącznikowych.
(6) W zależności od szczebla rejony punktów dowodzenia są przeważnie osłaniane pododdziałami obrony przeciwlotniczej. Są one rozmieszczone wokół rejonu SD w ilości 3 – 4 stanowisk ogniowych (pluton, bateria) , oddalonych od SD 3 – 5 km.

Cechy demaskujące moździerze
Moździerze demaskują się głównie charakterystycznym obłokiem kurzu powstającym podczas strzelania. Stanowiska ogniowe wybierane są na niewielkich polanach lub za fałdami terenowymi. Huk wystrzału jest głuchy, znacznie różniący się od wystrzału działa. Moździerze średnie i ciężkie są przeważnie montowane na podwoziach transporterów opancerzonych.

Cechy demaskujące artylerię rakietową
Podczas prowadzenia ognia artylerię rakietową zdradzają następujące cechy demaskujące:
– charakterystyczny huk i szum odpalanych rakiet;
– powstawanie smug ognia z silników rakietowych i obłoki dymu w rejonie SS;
– ponieważ wyrzutnie przebywają krótko na SS, z reguły nie są okopywane;
– przed zajęciem SS prowadzi się na nim prace topogeodezyjne.

Cechy demaskujące stanowiska ogniowe artylerii
Punkty obserwacyjne i kierowania ogniem – błysk szkieł przyrządów optycznych, pojawienie się w terenie nowych przedmiotów (okopy, szczeliny, staranne maskowanie), zmiana kształtów i koloru przedmiotów terenowych użytych do maskowania, obecność stacji radiolokacyjnych demaskujących się przede wszystkim antenami o charakterystycznym kształcie i wymiarach oraz pracą agregatów prądotwórczych. Stacje radiolokacyjne rozmieszcza się przeważnie na wzniesieniach (zboczach wzniesień) zwróconych w stronę przeciwnika.
Pierwszą oznaką świadczącą o przygotowaniu danego rejonu do rozwinięcia w nim SD jest pojawienie się grupy rekonesansowej oraz regulacji ruchu.
Stanowiska ogniowe (SO) wykrywa się na podstawie błysku i huku wystrzałów, kurzu i dymu na stanowisku po wystrzale. Liczbę dział określa się na podstawie ilości błysków, a kaliber na podstawie obserwacji dział oraz po sile huku, wielkości błysku (obłoku dymu) oraz na podstawie oględzin niewybuchów, odłamków pocisków artyleryjskich i porzuconych łusek po strzelaniu. Ponadto w rejonie SO można stwierdzić w pewnej odległości od dział, ukryte samochody ciężarowe i osobowo-terenowe. Składy i gniazda amunicji znajdują się w pobliżu SO i są ochraniane.
Podczas przegrupowania artylerii, znając sylwetki sprzętu i system jego oznakowania (znaki i numery taktyczne) można łatwo ustalić rodzaj i przynależność organizacyjną artylerii.

Cechy demaskujące wojska pancerne
Wykrycie i identyfikacja pododdziałów czołgów nie nastręcza większych trudności, gdyż demaskują się one wieloma charakterystycznymi cechami:
a) na postoju lub w rejonie ześrodkowania zdradzają je ślady gąsienic na drogach dojazdu (marszu) oraz wykonywanie prac związanych z obsługą i uzupełnianiem paliwa i amunicji;
b) w marszu wojska pancerne demaskuje specyficzny szum silników połączony z chrzęstem gąsienic, a przy słonecznej pogodzie obłoki kurzu i spalin, które są widoczne nawet 3-4 km;
c) z uwagi na występowanie wielu różnych typów czołgów, identyfikuje się je na podstawie znajomości sylwetek, a przynależność poprzez identyfikację znaków taktycznych;
d) w natarciu czołgi demaskuje kurz i dym spalin oraz błysk i huk podczas prowadzenia ognia z armat.
Identyfikację pododdziałów czołgów dokonuje się na podstawie wykrytej ilości pojazdów, np:
– więcej niż 3 czołgi a mniej niż 5 – pluton;
– więcej niż 5 a mniej niż 17 – kompania;
– więcej niż 17 a mniej niż 54 – batalion;
– dwa, trzy bataliony – brygada itd.
Podczas natarcia organizuje się często mieszane grupy bojowe (czołgi i BWP). Pancerne grupy bojowe mają zawsze przewagę czołgów w swoim składzie i tak np:
– kcz z plp do 17 czołgów i do 5 BWP;
– bcz z 1 – 2 kz do 50 czołgów i do 15 BWP.
Większe zgrupowanie pancerne od szczebla batalionu wzwyż może mieć przydzieloną artylerię bezpośredniego wsparcia (baterię lub dywizjon).

Cechy demaskujące wojska zmechanizowane
Wojska zmechanizowane z uwagi na posiadanie sprzętu bojowego na podwoziu gąsienicowym oraz zbliżoną strukturę organizacyjną do wojsk pancernych, będą stanowiły podobne obiekty rozpoznania jak wojska pancerne. Zasadnicza różnica polega na rodzajach (typach) podstawowego sprzętu (BWP, TO) będącego na wyposażeniu wojsk. Cechy demaskujące będą również podobne, a typy wozów bojowych powinno się ustalać na podstawie znajomości ich sylwetek.

Cechy demaskujące środki przeciwpancerne
Pododdziały przeciwpancerne występują głównie na szczeblu brygady. W czasie prowadzenia walki zajmują one rejony wyjściowe do działania w pobliżu SD brygady w odległości 3 – 5 km lub przegrupowują się za batalionami pierwszego rzutu.
Rubieże otwarcia ognia wybierane są z zasady na kierunkach dostępnych dla czołgów. Uprzednio wybrane stanowiska (rubieże) ogniowe (2 – 3) przygotowuje się na dominujących w terenie wzniesieniach, w terenie pozbawionym drzew i krzewów (dogodnym do kierowania lotem pocisków). Stanowiska ogniowe są zajmowane przez wyrzutnie (działa) bezpośrednio przed walką. Rubieże ogniowe prawie zawsze zabezpieczone są pod względem inżynieryjnym i dokładnie maskowane.
Środki przeciwpancerne są bardzo trudne do wykrycia, z uwagi na montowanie ich na transporterach opancerzonych nie różniących się zasadniczo od BWP i transporterów ogólnego przeznaczenia. Identyfikacji środków przeciwpancernych można dokonać z bliskiej odległości lub podczas prowadzenia ognia.
Podczas prowadzenia ognia wyrzutnie demaskują się obłokiem dymu oraz charakterystycznym szumem silników rakietowych. Samobieżne działa przeciwpancerne rozmieszczone są na rubieżach przeciwpancernych wspólnie z rakietowymi niszczycielami czołgów. Stanowisko ogniowe działa demaskuje charakterystyczny ostry huk, obłok dymu. Często w czasie walki przed stanowiskiem ogniowym działa jest widoczna plama spalonej trawy (krzewów), zimą sczerniałego śniegu.
Pododdziały ppanc bardzo często zmieniają SO i nie przebywają na nich dłużej niż 20 – 30 minut.
Śmigłowce ppanc mogą działać tylko w sprzyjających warunkach atmosferycznych. Typy i przeznaczenie ustala się na podstawie znajomości sylwetek i znaków rozpoznawczych. Zespoły (grupy) śmigłowców działają na niskich wysokościach (30 – 50 m i niżej, z nad wzgórz, kompleksów leśnych, miejscowości) w pobliżu obiektów terenowych zapewniających im szybkie ukrycie. Pojawienie się śmigłowców ppanc poprzedzają zwykle 1 – 2 śmigłowce obserwacyjne (rozpozna-wcze). Lot śmigłowca zdradza charakterystyczny warkot silnika a podczas lotu na niskich wysokościach – obłok kurzu.

Cechy demaskujące rakietowe środki OPL
Rejony dyslokacji pocisków plot wybierane są z takim wyliczeniem, aby zapewnić skuteczną ochronę obiektów oraz warunki ich maskowania i ukrycia przed obserwacją.
Wykrycie i rozpoznanie stanowisk startowych jest trudne jednak zupełnie realne. Sprzyja temu istnienie wielu cech, które w większym lub mniejszym stopniu demaskują rejon zajmowany przez przeciwlotnicze pociski rakietowe.
Zaliczamy do nich:
– wystawienie na drogach podejścia do obiektu posterunków i patrolowania rejonu;
– ruch pojazdów dowożących rakiety oraz ciągników z pojemnikami;
– w niektórych przypadkach, np. podczas zajmowania rejonu – zamknięcie dróg dojazdowych dla pojazdów postronnych;
– widoczne w terenie charakterystyczne sylwetki wyrzutni pocisków oraz licznych masztów antenowych;
– zgrupowania zespołów stacji radiolokacyjnych;
– widoczne nasypy ziemne;
– przebywanie w okolicy większej ilości żołnierzy i pojazdów z oznaczeniami wojsk OPL.

Cechy środków łączności
Środki łączności demaskują charakterystyczne dla nich elementy, właściwości lub zjawiska, które wyróżniają je z otaczającego tła (w terenie) oraz umożliwiają ich wykrycie i rozpoznanie.
Nieodłącznym elementem każdego urządzenia łączności jest różnorodny system antenowy. Elementy środków łączności znajdują się zwykle na podwoziach pojazdów mechanicznych i przyczepach. Znajomość wyglądu systemów antenowych i elementów poszczególnych stacji pozwoli określić typ i przeznaczenie obiektu jako całości. Typ stacji może być ustalony na podstawie ilości urządzeń (pojazdów), znajdujących się w rejonie obiektu.
Ponadto identyfikacji pododdziału łączności można dokonać na podstawie znaków taktycznych i numerów rejestracyjnych sprzętu oraz oznak na mundurach żołnierzy obsługi.

Widoczne są / Odległość w metrach
· część twarzy (oczy, nos, usta), szczegóły uzbrojenia i oporządzenia, kształt liści drzew, kora pni; – 100
· szczegóły umundurowania (guziki, pasy), drut kolczasty na kołkach; – 150 – 200
· dachówki na dachach, liście na drzewach; – 200
· rodzaje broni (karabinki, karabiny maszynowe), kolor i części ubrania; – 250 – 300
· broń ciężka (moździerze, armaty przeciwpancerne), kołki płotów z drutu kolczastego; – 500
· ruchy rąk i nóg, gałęzie drzew; – 500 – 600
· zarysy postaci ludzkich, grube gałęzie drzew; – 700 – 800
· pnie drzew, słupy telefoniczne, czołg w terenie; – 1000 – 1200
· okna w domach i kominy na dachach; – 3000 – 4000
· pojedyncze małe domy, pojedyncze drzewa (kontury). – 5000

Określając odległość według stopnia widoczności należy pamiętać, że dokładność oceny zależy od:
(1) wielkości przedmiotów i wyrazistości ich konturów oraz tła na jakim się znajdują. Wydaje się, że drobne przedmioty, takie jak: krzaki, kamienie, słupy itp. są położone dalej niż w rzeczywistości. Przy oświetleniu sztucznym, np. w nocy, przedmioty terenowe wydają się mniejsze a tym samym bardziej oddalone. Natomiast duże przedmioty, jak las, osiedle, góry itp. – wydają się bliższe.
(2) koloru w stosunku do otaczającego tła: przedmioty w kolorze jasnym (białym, żółtym) wydają się bliższe niż przedmioty ciemne. Tło jednokolorowe, monotonne (łąka, śnieg) skraca odległość, natomiast tło barwne – zwiększa.
(3) oświetlenia i przejrzystości powietrza; w dzień pochmurny podczas deszczu, we mgle lub o zmroku, przedmioty wydają się dalsze a w dzień jasny, słoneczny (jasno oświetlone) – bliższe.
(4) rzeźby terenu i gęstości przedmiotów; im mniej przedmiotów terenowych znajduje się pomiędzy obserwatorem a przedmiotem obserwowanym, tym przedmiot wydaje się bliższy; teren równinny pozornie skraca odległość; w terenie górzystym przy obserwacji od podnóża do wierzchołka (szczytu) odległości wydają się bliższe, natomiast przy obserwacji z góry – dalsze; doliny, jary, wąwozy występujące na linii określania odległości pozornie ją zmniejszają.
(5) położenie obserwatora; przy ocenie odległości w pozycji leżącej przedmioty stwarzają wrażenie bliżej położonych niż podczas obserwowania w pozycji stojącej, a obserwowane z góry wydają się dalsze.

Odległości do celów na podstawie odgłosów i oznak demaskujących

Odgłosy i oznaki demaskujące / Odległość do celu
· słychać rozmowy, kaszel, ładowanie broni, cięcie drutu do 100 m
· słychać komendy, brzęk broni i oporządzenia (łopatki, menażki), widać ogień z papierosa do 200 m
· słychać głuchy szum piechoty maszerującej po drodze gruntowej, odgłosy ręcznego wbijania kołków i słupów do 300 m
· słychać rąbanie i piłowanie drzewa do 400 m
· słychać mechaniczne wbijanie kołków, wykonanie okopów, szum silnika samochodu ciężarowego podczas jazdy po drodze gruntowej do 500 m
· jest widoczny błysk zapalonej zapałki, słychać odgłos maszerującej piechoty po szosie do 600 m
· słychać wyraźny odgłos trzasku sęków i głuchych uderzeń padających spiłowanych lub zrąbanych drzew do 800 m
· słychać szum silnika samochodu ciężarowego podczas jazdy po szosie do 1000 m
· słychać szum silnika czołgu podczas jazdy po drodze gruntowej, dźwięk pojedynczego strzału do 2000 m
· słychać szum silnika czołgu podczas jazdy po szosie do 3000 m
· słychać strzelanie z broni maszynowej do 4000 m
· słychać strzały armatnie do 15 km