Punkty obserwacyjne buduje się w rowach strzeleckich, rowach łącznikowych i poza nimi.
Urządzony punkt obserwacyjny jest to dobrze zamaskowany, pojedynczy lub podwójny dół strzelecki.
– Punkt obserwacyjny dowódcy plutonu strzeleckiego i kompanii (główny i zapasowy) buduje się ze schroniskiem dla gońców i ukrytym rowem łącznikowym między punktem obserwacyjnym i schroniskiem.
– Budowa typowego odkrytego punkt obserwacyjnego na 3 – 4 ludzi wskazana jest na rys. 71.
Przy pierwszej możliwości punkty obserwacyjne zabezpieczyć od działania pocisków kb. i odłamków, a wtedy obserwację prowadzi się przez szczelinę obserwacyjną (rys. 72) lub przy pomocy peryskopu, albo lornetki (rys. 73).

Rys. 71. Odkryty punkt obserwacyjny na 3-4 ludzi. Czas wykonania przez 4 strzelców łopatami saperskimi – 1 godz. 30 min., maskowanie podręcznym materiałem – 10 minut.

Rys. 72. Punkt obserwacyjny z lekkim stropem i szczeliną obserwacyjną dla obserwatora (schronisko obserwacyjne). Czas na wykonanie przez 4 strzelców łopatami saperskimi – 1 godzina 40 minut, zaś na budowę stropu z gotowego materiału – 2 godziny. Materiał: okrągłaki 20 cm, długości 3 m – sztuk, okrąglaki 15 cm, długości 3,75 m – 30 sztuk, długości 2,25 m – 5 sztuk, żerdzi 5 – 8 cm, długości 2,25 m – 15 sztuk, desek grubości 2 – 3 cm, długości 4 m – 2 sztuki.

Rys. 73. Punkt obserwacyjny z lekkim stropem do obserwacji przy pomocy peryskopu lub lornety (schronisko obserwacyjne). Czas na wykopanie przez 4 strzelców łopatami saperskimi – 4 godziny- Czas na budowę stropu z gotowego materiału – 2 godziny. Materiał: okrąglaki ? 15-17 cm, długości 3,5 m – 9 sztuk, długości 2,75 m – 5 sztuk, długości 2,15 m – 6 sztuk, opoły szerokości 20 cm, długości 1,8 m – 4 sztuki, deski grubości 2 – 3 cm, długości 0,5 m – 4 sztuki.

– Punkt obserwacyjny dowódcy plutonu rozmieszczonego skoncentrowanie i prowadzącego ogień z zakrytych lub pół zakrytych stanowisk, buduje się w odległości 120 m z boku i w przodzie pozycji ogniowej plutonu. Jest to rów na 4 ludzi ze stanowiskami dla dowódcy plutonu, telefonisty, dalmierzysty i strzelca mierzącego kąty.
– Punkt dowodzenia dowódcy batalionu składa się z głównego i zapasowego punktu obserwacyjnego i schronisk dla sztabu batalionu, punktu łączności, łączników i gońców.
Początkowo punkt dowodzenia posiada odkryte punkty obserwacyjne (typu pokazanego na rys. 71), rowy dla załogi i rowy łącznikowe między nimi. Przy pierwszej możliwości punkty obserwacyjne ulepsza się (rys. 72 i 73): rowy dla załogi przykrywa się stropami i przekształca się w schroniska, kopie się rowy dla samoobrony. Następnie wszystkie budowle wzmacnia się tak, by były wytrzymałe na bezpośrednie trafienie pocisków artyleryjskich.
– Szczególną uwagę zwrócić na maskowanie punktów obserwacyjnych od obserwacji naziemnej i powietrznej nieprzyjaciela.

Zamaskowanie punktów obserwacyjnych uzyskuje się przez:
1) sztuczne przystosowanie punktu obserwacyjnego do terenu;
2) wykorzystanie do maskowania podręcznych materiałów (gałęzi, trawy), sieci maskujących i pozorników;
3) przestrzeganie przepisów maskowania przy budowie punktów obserwacyjnych i podczas pracy w nich;
4) budowę pozornych punktów obserwacyjnych;

Szczególną uwagę zwracać na maskowanie szczelin obserwacyjnych.

Ulepszanie rowów strzeleckich i rowów łącznikowych.

– Ulepszanie rowów polega na dodatkowym ich rozbudowaniu pod względem bojowym, technicznym i sanitarno – gospodarczym.

Strzelnice i szczeliny obserwacyjne.
– Dla osłony głowy strzelca (obserwatora) od płaskiego ognia karabina i broni maszynowej buduje się odkryte i kryte strzelnice.
– Odkryte strzelnice są to rowki w przedpiersiu, przez które prowadzi się ogień lub obserwację (rys. 74). Z boków rowku przedpiersie jest nieco wyższe i przykrywa głowę strzelca od ognia skośnego. Strzelnice buduje się rozszerzeniem do siebie, do nieprzyjaciela lub w obie strony.
– Dla pewniejszej osłony głowy strzelca w czasie strzelania strzelnice pokrywa się rzędem żerdzi lub desek grubości 3 – 5 cm, na które nasypuje się warstwę ziemi (rys. 75). Takie strzelnice nazywają się krytymi.
Strzelnice mogą być zbudowane z worków z ziemią (rys. 76) lub przez ułożenie w przedpiersiu pudełka zbitego z desek oraz dwóch okrąglaków tworzących boki strzelnicy (rys. 77).

Rys. 74. Strzelnica odkryta. A – strzelnica z rozszerzeniem do nieprzyjaciela, B – z rozszerzeniem w obie strony, C – z rozszerzeniem do siebie.

Czas na budowę 1 strzelnicy – 10 minut.
Długość strzelnicy z rozszerzeniem do siebie powinna być nie większa niż 85 cm, ażeby lufa karabina wystawała na zewnątrz.

Rys. 75. Strzelnica kryta. Czas na budowę strzelnicy z gotowego materiału – 45 minut. Materiał: deski grubości 3-5 cm – 6 m bież. lub żerdzie Φ 5-8 cm – 5 m bież., okrąglak Φ 20 cm – 1 m. bież.
Podobnie jak kryte strzelnice buduje się szczeliny obserwacyjne punktów obserwacyjnych zazwyczaj z rozszerzeniem w stronę nieprzyjaciela; szerokość rozszerzenia zależy od wycinka obserwacji.
– Demaskującą oznaką strzelnicy i szczeliny obserwacyjnej jest z daleka widoczny otwór.
Otwór ten koniecznie przykrywać od strony nieprzyjaciela siecią maskującą lub podnoszoną ramą (rys. 78). Przed strzelaniem ramę podnosi się z rowu przy pomocy kija z haczykiem. Ażeby przy otwartej ramie otwór nie przeświecał, należy przykrywać go od tyłu podwyższonym zapleczem lub zawieszać. W terenie pokrytym krzakami dobre maskowanie strzelnic i szczelin obserwacyjnych dają maski z gałęzi i krzaków ustawione na pewnej odległości w przodzie.

Rys. 76. Strzelnica z worków z ziemią. A – sposób ułożenia worków. Czas na budowę 1 strzelnicy – 15 minut. Materiał: 4 worki z ziemią, dla strzelnicy krytej – 7 worków.

Rys. 77. Strzelnica z drzewa, A – strzelnica z desek, B – strzelnica z żerdzi, Czas na budowę strzelnicy z gotowego materiału – 30 minut. Materiał: deski grubości 2 – 3 cm 6 – 7 m, bież., żerdzie ? 10 cm – 10 m bież.

Rys. 78. Strzelnica z podnoszoną ramą. Czas na budowę strzelnicy z gotowego materiału – 20 min.