Każde gniazdo ogniowe powinno odpowiadać następującym warunkom:

1. pod względem rozmieszczenia i wymiarów powinno dawać dobre warunki prowadzenia ognia i obserwacji we wskazanym pasie oraz być zdolne do samoobrony;
2. pod względem formy i miejsca rozmieszczenia strzelców powinno być dogodnym do kierowania ogniem drużyny;
3. chronić strzelców i broń od odłamków pocisków i min, ognia karabinów ręcznych oraz maszynowych i od czołgów nieprzyjaciela;
4. zapewniać dobrą łączność wewnątrz gniazda;
5. być dobrze przystosowane do terenu i zamaskowane.

Rys. 37. Rów strzelecki dla drużyny (gniazdo ogniowe drużyny strzeleckiej).

Gniazdo ogniowe drużyny strzeleckiej (rów strzelecki – rys. 37) składa się z głównych i zapasowych, podwójnych i pojedynczych dołów strzeleckich, łączącego ich rowu łącznikowego i schronisk (nisz) dla strzelców, broni, amunicji i żywności.
Ażeby zmniejszyć ilość pracy i ulepszyć warunki kierowania ogniem, stanowiska ogniowe buduje się jako przylegające do rowu łącznikowego. Jednak celem polepszenia warunków ostrzału, walki z czołgami, samoobrony i ochrony strzelców, lepiej jest budować stanowiska wysunięte. Stanowiska mogą być wysunięte do przodu, w bok lub do tyłu (rys. 38) nie mniej niż na 2 m od rowu łączącego, ażeby odcinek między stanowiskiem i rowem łącznikowym nie zawalił się przy przechodzeniu czołgów. Dla polepszenia warunków manewrowania ogniem rowy strzeleckie łączy się rowami łącznikowymi, przystosowanymi do ruchu i prowadzenia ognia (patrz rys. 65).
. Gniazdo CKM (rys. 39) składa się:
1) z głównych, dodatkowych i zapasowych stanowisk ogniowych CKM;

 

Rys. 38. Rów strzelecki dla drużyny z wysuniętymi dołami strzeleckimi.

2) stanowiska (głównego i zapasowego dla karabinowego;

Rys. 39. Gniazdo CKM.

4) stanowisk dla amunicyjnych, wybudowanych z tyłu w rowie łącznikowym;
5) schronisk dla broni, strzelców, amunicji i żywności;
6) rowu łącznikowego.
Zapasowe gniazdo dla CKM, jak również główne, w wypadku trudnego zamaskowania, lub kiedy na ich budowę jest mało czasu, można robić bez pełnego rozwinięcia.

Stanowisko ogniowe moździerza 82 mm, Czas na wykonanie stanowiska przez obsługę – 5 godzin. Materiał: okrąglaki średn. 20 cm, długości 4,1 m – 2 szt., długości 2,5 m – 22 sztuki, długości 2,40 m – 13 sztuk.
Stanowisko ogniowe dla moździerza 82 mm (rys. 46) składa się z właściwego stanowiska moździerza (stołu) i obsługi, schronisk dla obsługi, amunicji, żywności i rowu.
W pierwszej kolejności kopie się właściwe stanowisko dla moździerza (stół), potem schroniska i rów łącznikowy.
Rzucania ręcznych granatów przy samoobronie i w walce z czołgami dokonuje się z właściwego stanowiska lub z rowu łącznikowego.

Przy umacnianiu się na linii w natarciu rowy strzeleckie buduje się przez łączenie pojedyńczych stanowisk rowem łącznikowym. Pracę tę zazwyczaj wykonuje się w nocy. Jeśli zachodzi konieczność połączenia dołów w rów ciągły w dzień, strzelcy kopią rów łącznikowy nie wychodząc na powierzchnię ziemi – przy dołach podwójnych w prawo i w lewo do spotkania się z sąsiadem, a przy dołach pojedyńczych od prawego do lewego. Gniazda CKM moździerzy rozwija się z poszczególnych stanowisk (dołów).

Przedpiersia maskuje się w miarę ich wykańczania.

W obronie stałej początkowo przeprowadza się oczyszczenia przedpola, potem wytyczenie i trasowanie rowów i stanowisk a nadepnie przystępuje się do ich budowy.
Wytyczenie rowów i stanowisk polega na wyznaczeniu kołkami, kamieniami lub darniną:

• głównego kierunku ognia i sektorów ostrzału dla CKM, moździerzy i dział nie mających okrężnego ostrzału;
• głównych, dodatkowych i zapasowych stanowisk;
• dołów (pojedyńczych i podwójnych); – schronisk i nisz;
• i zakrętów rowu łącznikowego.

Trasowanie polega na oznaczeniu na ziemi rowkami lub wapnem granic przyszłych dołów. Sposoby wytyczania i trasowania stanowisk ogniowych dla CKM, moździerza 82 mm, pokazano na rys. 52, 58

Rys. 52. Wytyczenie i trasowanie stanowiska CKM.

Przed kopaniem górną warstwę ziemi (darń, ziemia orna) należy zdjąć z całej powierzchni stanowiska i przedpiersia i złożyć na boku.

Rys. 53. Wytyczenie i trasowanie stanowiska ogniowego moździerza 82 mm.

Zazwyczaj najpierw kopie się doły stanowisk głównych, później zapasowych, wreszcie rowy łącznikowe i schroniska w głównych i zapasowych stanowiskach. Stanowiska ogniowe we wszystkich wypadkach odrazu kopie się do głębokości pozwalającej na prowadzenie ognia stojąc i maskując się. Rów łącznikowy kopie się stopniowo: najpierw do czołgania się, potem do posuwania się w pozycji pochyłej a następnie dla ruchu w postawił stojącej.
Jeżeli pozwala czas, można budować rowy i stanowiska (najpierw główne, później zapasowe) odrazu do pełnego profilu.
Przy kopaniu dołów strzeleckich i rowów łącznikowych należy uważać, ażeby ściany nie były pionowe i miały dostateczne pochylenie zabezpieczające je od obsuwania się.
Maskowanie rowów i stanowisk osiąga się przez:

1. umiejętne dostosowanie do terenu przez odpowiedni wybór miejsca i takie rozmieszczenie, ażeby one zgadzały się z naturalnymi zagłębieniami i fałdami terenu;
2. prawidłowe wykonanie i maskowanie ich pod ogólny wygląd i kolor terenu (unikać kreślenia prostych linii i regularnych, geometrycznych form);
3. kopanie stanowisk i rowów pozornych.

Przy kopaniu rowów i stanowisk należy przedpiersia i nasypy robić możliwie niskie (30 cm) i zaokrąglać wszystkie kąty i załamania.
Ażeby ukryć przed nieprzyjacielem roboty umocnieniowe, stosować następujące środki:

• nie dopuszczać do widocznego gromadzenia się ludzi w pobliżu miejsc przeprowadzanych robót;
• materiał przygotowywać w ukrytych miejscach i donosić go do miejsca pracy w miarę potrzeby;
• odpadki materiałów budowlanych, demaskujące budowlę, natychmiast usuwać;
• uważać, ażeby przeprowadzone prace nie zmieniały wyglądu i koloru terenu w pobliżu miejsca pracy;
• uważać, ażeby w pobliżu miejsca pracy nie ścinano darni, nie deptano trawy, nie niszczono roślinności i nie wydeptywano ścieżek;
• przy kopaniu nie dopuszczać do powstawania dużych nasypów ziemi, widocznych dla obserwatora naziemnego i powietrznego.

Techniczne środki maskowania prac ziemnych polegają na:

• odarniowaniu nasypów;
• przykryciu dołów i rowów podręcznym materiałem i etatowymi środkami maskującymi;
• malowaniu nasypów na kolor otaczającego terenu przy pomocy specjalnej pompy (pracę tę wykonują saperzy).

Odarniowanie jest najlepszym sposobem maskowania przedpiersi na tle łąki i w lesie. Darniowanie przeprowadzać w następujący sposób:

• darniowanie rozpoczynać od podłokietnika i prowadzić przez całe przedpiersie;
• darninę układać ściśle jedna przy drugiej ;
• do darniowania nie brać darnin z wysoką trawą, gdyż taka darń szybko więdnie;
• darninę brać z powierzchni rowu i przedpiersia lub z boku, nie bliżej niż 100 – 200 m od miejsca maskowania; w ostatnim wypadku powierzchnia darniny powinna być podobna do zdjętej z rowu i przedpiersia;
• do miejsca pracy darninę donosi się jedną ścieżką; dolna warstwa darniny przy układaniu na nosze powinna być odwrócona trawą w dół;
• po zakończeniu darniowania ścieżkę pokryć darniną lub przedłużyć do pozornego rowu.

Na tle ziemi ornej należy przedpiersie posypać górną warstwą ziemi zdjętą z boku w taki sposób, by nie odsłonić jasnych, dolnych warstw gruntu.
Na tle piasku – przedpiersie maskować piaskiem (przysypać).
Przy maskowaniu na krótki czas niedokończonych rowów strzeleckich lub rowów łącznikowych można ograniczyć się do zarzucenia przedpiersia skoszoną trawą lub drobnymi gałązkami.
Przykrycia nad rowami (dołami, rowami łącznikowymi) powinny harmonizować z rzeźbą terenu; niedopuszczalnym jest zwisanie przykryć i tworzenie się wypukłości.
Przykrycia mogą być stałe lub przenośne.
Na szkielety stałych przykryć używa się: żerdzi, prętów, kawałków drutu kolczastego, chrustu (rys. 55). Na wierzch szkieletu układa się drobny chrust, trawę, sitowie lub badyle słoneczników i kukurydzy. Górna warstwa przykrycia powinna być dostosowana do tła terenu. Na tle łąki narzucać drobne zielone gałęzie lub świeżą trawę; na tle ziemi ornej narzucać drobny, suchy chrust, układając go wzdłuż pola; na tle lasu narzucać drobną słomę. Sucha trawę należy zmieniać (odświeżać).
Przenośne przykrycia mogą być zrobione z ram z żerdzi z naciągniętą na nie siecią lub w rodzaju plecionki (rys. 58). Na wierzch tych przykryć nakłada się odpowiadający terenowi podręczny materiał maskujący. Podniesione przykrycie podtrzymuje się podpórkami.
Przy przykryciu rowów strzeleckich i rowów łącznikowych maskującymi sieciami (rys. 57) sieć przymocowuje się do nasypu (przedpiersia) drewnianymi kołkami; aby sieć nie zwisała należy kłaść ją na żerdzie lub chrust. Na sieć i na przylegającą do niej ziemię narzuca się trawę lub gałęzie – gęściej nad rowem, rzadziej nad ziemią.

Rys. 49 Czas wykonania stanowiska przez grupę 4 strzelców – 3 godziny 30 minut.

Zamiast sieci można używać gotowych dywanów maskujących, pomalowanych na kolor otaczającego terenu.

Rys. 56. Przenośne przykrycie do maskowania dołu strzeleckiego (rama i plecionka).

Przy pracy w nocy kopanie rowów Przerywa się przed świtem i wszystkie dokonane prace dokładnie maskuje się.