Najważniejszy w terenoznawstwie jest wzrok. Umiejętność dostrzegania wszelakich miejsc, które mogłyby posłużyć jako punkty orientacyjne. Są to punkty niezmienne, rzucające się w oczy, które uchronią nas przed zbłądzeniem. np. samotne drzewa, kominy, domy, kościoły, wzgórza, mosty…

Trzeba przyzwyczaić się do ciągłego obserwowania terenu, tego co nas otacza jak i tego co mijało się pół godziny wcześniej. Należy poruszać się w ciszy skupiając się na obserwacji, a nie nowościach z końca szyku.

Jedną z podstawowych umiejętności jest ocena odległości istnieje kilka sposób, które na pewno ułatwią nam poruszanie i pomogą odnaleźć się np. na mapie.

OCENIANIE ODLEGŁOŚCI

Krokami – Według długości kroków:

Z reguły liczy się kroki podwójne (parakrok) przeważnie licząc je na lewą nogę. Średnia długość kroku wynosi 0,75m zaś parakroku 1,5m. W związku z tym długość np. przebytego marszu będzie równa ilości parakroków pomnożonej przez 1,5m.
np.
1 000 kroków = 500 parakróków
500 parakroków * 1,5m = 750m

Jeżeli chcemy zwiększyć dokładność naszych pomiarów należy:
ćwiczyć poruszanie się równym krokiem, a szczególnie w trudnych warunkach terenowych – wspinając się pod górę lub przemieszczając się po bagnach
Określić dokładną długość własnego kroku, która nie powinna być mniejsza niż 200-300m.
Przy odliczeniu każdej setki podwójnych kroków liczenie zaczynać od nowa. Celem jest uniknięcie pomyłek. Warto każdą setkę zaznaczać na papierze lub liczyć dodatkowo na palcach rąk.

Według szybkości światłą i dźwięku:

Szybkość dźwięku w powietrzu wynosi 330m/s (1km/3s), Natomiast światła jest w praktyce tak szybka – (300,000 km/sek) że aż niezauważalna. Wykorzystuje się więc czas między dostrzeżeniem zjawiska (błysku, wybuchu), a momentem usłyszenia jego dźwięku.
Jeżeli więc policzymy ilość sekund, które upłyną od chwili ujrzenia błysku do chwili usłyszenia wystrzału, to łatwo określić możemy odległość od naszego pkt obserwacji do punkty wydającego światło np. strzelającego działa.
Tak więc, aby uzyskać odległość w km należy podzielić liczbę sekund (liczoną od ujrzenia błysku – aż do usłyszenia dzwięku) przez 3
odległość(km) = liczą sekund / 3

Według wielkości kątowych i rozmiarów przedmiotów:
Przy pomocy linijki milimetrowej:

Linijkę milimetrową trzyma się w odległości 50-60cm od oka. Na linijce odczytuje się wysokość (szerokość) obserwowanego przedmiotu (v), którego właściwe rozmiary (V) są nam znane.

Na podstawie znanych wartości V,v,d oblicza się D według wzoru:
Kiedy oddalimy od oczu na odległość 50 cm zwykłą linijkę, otrzymamy przyrząd, do pomiaru kątów, którego jedna kreska, czyli 1mm oznaczać będzie 0-02 (dwie tysięczne)

ja nigdy nie mam pewności, czy trzymam linijkę na pewno 50 cm od oka. Żeby ułatwić sobie pomiary zbudowałem urządzenie ułatwiające ustawienie linijki. Jest to drewniana linijka budowlańca z systemem przesuwanych drucianych okienek zatrzymujących poszczególne fragmenty przed złożeniem.

Przy pomocy lornetki polowej:

lornetkę nakierowuje się tak, aby jedna z kresek podziału pokrywała się z jednym skrajem obserwowanego przedmiotu. Od niej należy liczyć podziałki aż do drugiego skraju (kąta alfa). Odległość przybliżoną oblicza się ze wzoru:

D – droga (odległość od przedmiotu)
W – wymiar (długość, szerokość przedmiotu
K – kąt w tysięcznych odczytany z podziałki (ilość kresek pokrywających przedmiot)

Droga D = W/K x 1000 = … m

Wymiar W = D/1000 x K = … m

Kąt K = W x 1000 / D

Szacunkowo – Według widoczności przedmiotów:

50m – widać oczy i usta
100m – widoczne są części broni i twarzy
200m – odróżnia się dobrze wszystkie części ludzkiego ciała oraz szczegóły ubrania
300m – kolory, broń, twarze
500m– dostrzega się ruchy nóg i rąk, ramy okienne
600m – głowa staje się punktem
800m – głowa przestaje odróżniać się od reszty ciała
1000m – ledwo dostrzegane są ruchy ramion i nóg.
1200m – odróżnia się jeszcze samochód od człowieka
1500m – dostrzega się nadal słup telegraficzny
3000m – dostrzega się pnie pojedynczych dużych drzew oraz kominy na dachach
5000m – rozróżnia się pojedyncze domy
10 000m – jesteśmy w stanie odróżnić wieże kościołów i kominy.

NALEŻY JEDNAK PAMIĘTAĆ ŻE:

Odległości wydają się krótsze:
> na jednolitych przestrzeniach wody, śniegu, łąk, piasku, bez punktów orientacyjnych (jakieś drzewo, dom etc.)
> gdy słońce mamy z tyłu
> gdy tło jest jasne
> gdy powietrze jest czyste i jasne
> gdy wieje wiatr
> gdy znajdujemy się w stanie pobudzenia emocjonalnego
> gdy przedmiot i tło są różnych kolorów
> gdy patrzymy z dołu w górę
> gdy przedmiot jest bardzo duży w polu
Odległości wydają się dłuższe:
> w terenie pagórkowatym
> kiedy rzeczy są tego samego koloru, co tło
> kiedy przedmiot widoczny jest tylko częściowo
> kiedy panuje wilgoć spowodowana przez upał
> na przestrzeniach ciemnych: lasy, bagna
> kiedy przedmioty widzi się poprzez doliny lub długie drogi
> w terenie odkrytym lub zaoranym
> jeśli siedzimy na ziemi
> jeśli przedmiot znajduje się w cieniu lub słabym świetle
> jeśli jest lekka mgła
> jeśli patrzymy pod słońce
> o zachodzie słońca
> jeśli patrzymy z góry w dół

sierż. Łukasz Bobrowski